دژنکتور گازی الکو

دژنکتور گازی

در مدت زمانی که سیستم قدرت نیروگاه، خطوط توزیع و انتقال نیرو و یا سایر تجهیزات الکتریکی پر قدرت در مدار کار می کنند ممکن است تحت شرایطی در اثر بار و ولتاژ بالا در مدار نساز باشد تا مدار قطع و مجددا وصل شود . برای قطع و وصل مدار در حالت نرمال یا غیر نرمال ( اتصال کوتاه در مدار ) به وسیله دژنکتور های مختلف از جمله دژنکتور گازی الکو باید عمل کرد .

بنابراین وطیفه اصلی تمام دژنگتور ها از جمله دژنکتور گازی الکو قطع و وصل جریان برق در شبکه برای محافظت از تجهیزات متصل در شرایط اتصال کوتاه است . عملکرد این قطعات بسیار شبیه کلیدهای مینیاتوری می باشد. در شرایطی که به هر دلیل پدیده اتصال کوتاه در شبکه رخ دهد با استفاده از دژنگتور گازی الکو می توان عملکرد رله های معیوب را مجزا کرد.

دژنکتورها به گونه ای طراحی می شوند که هم به صورت دستی و هم به صورت اتوماتیک از اتاق فرمان یا مستقیما از محل نصب دستگاه، هنگام اتصال کوتاه که میزان جریان عبوری از مدار تا 10 برابر جریان نامی دژنکتور بیشتر می شود، مدار را قطع کنند تا آسیبی به سیستم وارد نشود.

یکی از مهم ترین محاسن دژنگتور گازی الکو قطع کردن مدار در شرایطی است که سیستم زیر بار است و با مصرف برق بیشتر عملا شدت جریان مدار بیشتر شده و قطع کردن برق سخت می شود. اما دژنگتور گازی الکو به راحتی و در زمان کوتاهی قوس الکتریکی ایجاد شده را خنثی می کند.

در دژنگتور ها یک فنر بسیار قوی وجود دارد که به سرعت پل اتصال را کنار زده و برق را قطع می کند اما همانطور که گفته شد با کنار رفتن پل اتصال قوس الکترونیکی به وجود می آید . هر چقدر شدت جریان مصرفی بیشتر شود، قوس الکتریکی ایجاد شده هم بزرگ تر شده و خاموش کردن آن سخت می شود. به همین دلیل نیاز است تا از ماده ای برای خاموش کردن قوس استفاده کنند. این ماده می تواند گاز، روغن یا حتی جریان خلا باشد. دژنکتور گازی الکو برای قطع برق در شبکه های دارای ولتاژ می تواند جریان بیشتری نسبت به توان اسمی خود را تحمل و مهار کند.

اجزای اصلی دژنکتور

هر دژنگتور الکو از دو قسمت اصلی شامل محفظه قطع کننده و مکانیزم عمل کننده تشکیل می شود. در رابطه با نحوه کار این دو قسمت می توان گفت:

محفظه قطع برای قطع و وصل کردن جریان برق به وسیله یک کنتاکت ثابت و متحرک و اتصالات آنها هنگامی که قوس الکتریکی در مدار اتفاق می افتد می باشد. انتهای کنتاکت ثابت و متحرک بیرون از محفظه قطع قرار می گیرند و سیم های فشار قوی به آنها وصل می شود.

قطع کلید در دژنکتور هنگام بروز عیب و یا اتصال کوتاه صورت می گیرد، به همین دلیل باید سرعت حرکت کنتاکت متحرک بالا باشد و از مواد عایقی مثل روغن، هوای فشرده و … برای خفه کردن سریع قوس الکتریکی استفاده شود. در دژنکتور های جدید از جریان خلاء برای تعمیر و فاصله کمتر بین کنتاکت ها که موجب کم شدن قوس الکتریکی می شود استفاده می کنند.

اما در دژنکتور گازی الکو که یکی از بهترین ها در این زمینه هست و برای جریان های  7.2 تا 36 کیلو ولت و آمپرهای 630 تا 1250 آمپر به کار می رود؛ از گاز SF6 برای خاموش کردن قوس استفاده می کنند. دژنکتور گازی الکو در مقطع های 16 ، 20 ؛ 25 کیلو آمپر قطع برق را انجام دهد و همچنین قابلیت فرمان از جلو و بغل را دارند .

دژنکتور های گازی به این دلیل معروف هستند که از گاز به عنوان یک عایق استفاده کرده و  قوس الکتریکی را از بین می برند. قوس به وجود آمده دارای حرارت بوده و گاز SF6 به عنوان عایق حرارت عمل کرده و ابتدا قوس و سپس دستگاه را خاموش می کند تا از آسیب رسیدن به قطعات جلوگیری کند.

هنگامی که شدت ولتاژ موجود در دستگاه از 63 کیلو ولت بیشتر می شود، فاصله بین دو کنتاکت ثابت و متحرک افزایش می یابد و زمان قطع کلید بیشتر می شود. برای جلوگیری از بروز چنین مشکلی و کم کردن قوس الکتریکی از چند محفظه قطع کننده که به صورت سری به هم وصل می شوند استفاده می کنند.

با این عمل شدت جریان و ولتاژ عبوری در محفظه های قطع کم می شود اما میزان جریان عبوری از کلیدها تغییری نکرده است و مشکلی در دستگاه پیش نمی آید. در رابطه با مکانیزم عمل کننده باید گفت نیروی لازم برای حرکت کنتاکت متحرک به وسیله این قطعه تامین می شود.

این مکانیزم به کمک اهرم ایزوله به کنتاکت متحرک وصل شده و انرژی را از طریق این اهرم به کنتاکت منتقل می کند. علاوه بر تامین انرژی لحظه حرکت کنتاکت را هم تحت کنترل دارد. برای به حداقل رسیدن زمان حرکت کنتاکت بعد از صدور فرمان، انرژی از قبل ذخیره شده و آماده انتقال می شود. ذخیره انرژی به وسیله به وسیله فنر فشرده شده، روغن یا هوای تحت فشار انجام می شود.

از برخی تجهیزات اضافی برای انجام شدن بهتر کار به وسیله دژنکتور می توان استفاده کرد. برخی از این تجهیزات عبارتند از: رله ثانویه، رله پرایمری جریان اضافی، مکانیزم فرمان موتوری مجهز به رله آنتی پمپاژ و آند ولتاژ، سویچ اعلام افت فشار گاز.

انواع دژنکتور الکو

• دژنکتور گازی با گاز عایق SF6

دژنکتورهای گازی در مناطقی که دچار کمبود فضا هستیم مانند پست های برق اول شهر بسیار مناسب هستند. از نظر میزان فضای اشغالی به نسبت سایر دژنگتورها فضای کمتری را می گیرند و همچنین بسیار کم صدا هستند و به صورت کاملا بسته و عایق شده با گاز کار می کنند.

• دژنکتور روغنی الکو (OCBS)

این مدل از دژنکتور از یک تانک فولادی پر از روغن و به صورت عایق تشکیل شده است. در صورت بروز اضافه بار در مدار، به وسیله پیچک قطع و آزاد شدن فنر میله های عایق کشیده و کنتاکت متحرک، حرکت می کند. با حرکت کنتاکت ها جرقه شدیدی در مدار زده می شود و روغن موجود در تانک تبخیر و گازهای داغی در اطراف کنتاکت تشکیل می شود.

این گازهای داغ روغن خنک را در اطراف قوس الکتریکی ایجاد شده می چرخاند و قوس خاموش می شود. در دژنکتور های نیمه روغنی و روغنی مدرن تر قوس در کنار یک محفظه انفجار قرار می گیرد و به صورت آنی خاموش می شود اما در سایر دژنگتورها قوس الکتریکی ایجاد شده به صورت تکه ای خشک می شود.

• دژنکتور هوایی الکو

در این مدل از تجهیزات هوای فشرده شده با سرعت مافوق صوت قوس ایجاد شده را خاموش می کند. این هوا در مخزنی با فشار  3 mpa ذخیره شده و به وسیله کمپرسور مخصوصی در پست پر می شود. البته صدای ایجاد شده در این دژنگتورها به حدی زیاد است که در صورت استفاده در نزدیک محل های مسکونی باید از صدا خفه کن استفاده کرد.

• دژنکتور خلا الکو

روش کار این دژنگتورها برخلاف سایر محصولات می باشد. در این مدل برخلاف دژنکتورهای گازی، هیچ گازی برای یونیزه شدن وجود ندارد. آب بندی این دژنگتورها بسیار خوب است و هیچ صدایی از خود تولید نمی کنند.ظرفیت قطع این دژنگتورها، 30 کیلوولت است و برای ولتاژهای بالاتر می توان از اتصال چند عدد از آنها به صورت سری استفاده کرد. دژنگتورهای خلا بیشتر در سیستم های مترو استفاده می شوند.

شرکت الکو یکی از تولیدکنندگان انواع دژنکتور و سکسیونر های مورد استفاده در صنایع می باشد. این شرکت در سال 2002 فعالیت خود در این زمینه را آغاز نمود و از سال 2008 در زمینه تولید دژنکتورهای گازی و خلا آغاز به کار نمود. محصولات شرکت الکو از لحاظ کسب استاندارد و تست های بین المللی دارای استانداردهای CESI ، KEMA و ICMET در سطح جهانی و تاییدیه های داخلی وزارت نیرو می باشد.

در حال حاضر محصولات تولیدی این شرکت از لحاظ کیفیت به راحتی قابلیت رقابت با محصولات مشابه خارجی را داشته و از لحاظ قیمت بسیار پایین تر از آنها می باشد. شرکت الکو یکی از تولید کنندگان معتبر داخلی دژنکتور های خلا در دو مدل کشویی و فیکس ، دژنکتور های گازی فیکس و انواع مختلف سکسیونر ها هست.

مدار قطع کننده دژنکتور

برای قطع کردن جریان برق جاری در مدار با استفاده از دژنکتور گازی الکو هم می توان به صورت دستی و هم به صورت کنترل از راه دور اقدام نمود. برای قطع کردن به صورت اتوماتیک به وسیله رله های موجود در دستگاه و برای قطع کردن مدار به صورت دستی از بوبین های مخصوص موجود در دستگاه که انرژی دار شده و باعث قطع دژنکتور می شود استفاده می کنند.

در صورتی که چه به صورت اتوماتیک و چه به صورت دستی عمل قطع کردن مدار به درستی انجام نشود ممکن است به یکی از این دلایل باشد:

• ممکن است مدار قطع دژنکتور اشکال داشته باشد که با خطای Trip Circuit Failure روی تابلو آلارم مواجه خواهیم شد.
• ممکن است سیستم خاموش کننده جرقه در دژنکتور گازی دچار مشکل شده باشد که در این صورت با پیغام خطای Circuit Breaker Failure مواجه می شویم.

باید توجه داشته باشید در صورت بروز هر کدام از خطاهای فوق باید فورا ایرادات دستگاه برطرف شده تا شاهد خرابی های بزرگتر در مدار نباشیم.